Van 'wij' naar 'ik': Mijn reis naar verbonden zelfstandigheid

Van ‘wij’ naar ‘ik’: Mijn reis naar verbonden zelfstandigheid

Het was een warme zomeravond toen ik besefte dat ik vastzat. Niet in een fysieke ruimte, maar in mezelf. Ik deed alles wat van me verwacht werd, volgde het pad dat al was uitgestippeld door anderen, maar ergens onderweg verloor ik iets – mijn eigen stem.

Het voelde alsof ik gevangen zat in het collectieve ‘wij’ en mijn eigen ‘ik’ nauwelijks durfde te laten horen.

Maar wat als ik die balans zou kunnen vinden? Wat als ik een leven kon leiden waarin mijn unieke stem niet alleen gehoord werd, maar ook harmonieus samenging met de stemmen van anderen?

Dat was het begin van mijn reis naar verbonden zelfstandigheid. Het is een proces dat me heeft veranderd en me nog dagelijks inspireert.

De botsing tussen het ‘ik’ en het ‘wij’

Als kind leerde ik al vroeg hoe belangrijk het is om ‘erbij te horen’. De familie, de gemeenschap, het grotere geheel – ze gaven me een gevoel van veiligheid. Maar naarmate ik ouder werd, begon datzelfde ‘wij’ soms te knellen. De verwachtingen waren hoog, de lijnen strakgetrokken. Ik merkte hoe ik steeds meer van mezelf begon weg te cijferen.                       

Pas jaren later, toen ik bijna uitgeput was van het iedereen naar de zin maken, stelde ik mezelf de vraag: Wie ben ik echt? Het was confronterend. Ik wist het niet meer. Toch lag daar ook de kiem van mijn transformatie. Ik begon kleine stappen te zetten, mezelf vragen te stellen, mijn innerlijke stem opnieuw te leren kennen. Ik ontdekte dat er geen strijd hoeft te zijn tussen het ‘ik’ en het ‘wij’. Sterker nog: ze kunnen elkaar versterken, als je maar de juiste balans vindt.

Wat ik leerde over balans

Tijdens mijn zoektocht begon ik mezelf beter te begrijpen. Wetenschap, filosofie, en gesprekken met inspirerende mensen hielpen me daarbij. De inzichten van psycholoog Carl Rogers bijvoorbeeld, die benadrukte hoe belangrijk zelfacceptatie is als basis voor verbinding met anderen. Of Abraham Maslow, die stelde dat persoonlijke groei – zelfactualisatie – pas echt betekenisvol is als het een bijdrage levert aan iets groters dan jezelf.                                 

Maar wat me het meest raakte, was dat ik niet alleen stond in deze zoektocht. Overal om me heen zag ik mensen worstelen met dezelfde vraagstukken. In een wereld die ons steeds meer richting individualisme stuurt, snakken we nog steeds naar echte verbinding. Het voelde als een paradox, maar ook als een uitnodiging: hoe kunnen we deze schijnbare tegenstellingen overstijgen?

Voor mij begon dat met de realisatie dat balans niet betekent dat je altijd precies in het midden staat. Het betekent dat je leert bewegen – soms meer naar binnen, soms meer naar buiten – en dat je leert luisteren naar wat er nodig is op dat moment.

Mijn lessen: Kleine stappen, grote verandering

Wat ik onderweg leerde, deel ik graag met jou. Misschien herken je jezelf in mijn verhaal. Misschien sta jij ook op dat kruispunt tussen jezelf willen zijn en toch verbonden willen blijven. Hier zijn drie lessen die voor mij een verschil maakten:

1. Leren luisteren naar mijn eigen stem
   Dit was voor mij het moeilijkst. Hoe kon ik ruimte maken voor mezelf zonder schuldgevoel? Door dagelijks een moment van reflectie in te bouwen – al is het maar vijf minuten – begon ik mijn eigen behoeften te herkennen. Wat geeft me energie? Wat vreet energie? Dat zijn vragen die ik mezelf nog steeds stel.
2. Verbinden door kwetsbaarheid
   Ik ontdekte dat echte verbinding pas ontstaat als je jezelf durft te laten zien. Het delen van mijn worstelingen, mijn onzekerheden – het bracht me dichter bij anderen. Paradoxaal genoeg voelde ik me sterker naarmate ik kwetsbaarder durfde te zijn.
3. Kiezen voor wat echt belangrijk is
   Misschien wel het belangrijkste: leren nee zeggen. Nee tegen dingen die niet goed voelen, nee tegen verwachtingen die niet bij mij passen. En tegelijkertijd: voluit ja zeggen tegen dat wat me inspireert, wat me energie geeft. Dit is een oefening, geen eindpunt.

Een uitnodiging aan jou

Mijn reis is nog niet ten einde. Elke dag leer ik opnieuw hoe ik mezelf kan zijn en toch in verbinding kan blijven met anderen. Maar wat ik zeker weet, is dat het mogelijk is. Het begint klein, met één simpele vraag: Hoe kan ik vandaag trouw zijn aan mezelf én waardevol zijn voor mijn omgeving?

Ik deel mijn verhaal niet omdat ik alle antwoorden heb, maar om jou uit te nodigen. Wat betekent balans voor jou?

Hoe kun jij ruimte maken voor jouw unieke stem, terwijl je verbonden blijft met de mensen om je heen?

Misschien voel je nu een klein vonkje van herkenning. Als dat zo is, luister er dan naar. Want dat kleine vonkje kan de start zijn van iets groots – jouw eigen reis naar verbonden zelfstandigheid.

SAMEN bouwen aan een verbonden toekomst

We hebben elkaar nodig, als individuen én als gemeenschap. De toekomst ligt niet in een rigide ‘wij’ of een losgekoppeld ‘ik’, maar in het ontdekken van hoe deze elkaar kunnen versterken.

Ik geloof dat als we ruimte maken voor onszelf, we juist méér te bieden hebben aan anderen. En dat is precies de wereld die ik wil helpen bouwen: een waarin iedereen zijn unieke kracht durft te omarmen, terwijl we samen sterker worden.

Mijn vraag aan jou: Wat is jouw eerste stap naar deze balans? Welke kleine verandering kun jij vandaag maken om dichter bij jezelf én bij anderen te komen?

Bedankt dat je er was.

Liefs, Senka

BENIEUWD NAAR WAAR DIT VERHAAL VANDAAN KOMT? 

In het artikel hieronder ga ik iets dieper in op een verhaal dat begon met een onverwachte ontdekking.

Van ‘wij’ naar ‘ik’ en terug: Mijn persoonlijke reis naar balans en nieuwe inzichten         

Auteur: Senka Alibasic-Dedic (2024)

• De overgang van een ‘wij’-cultuur naar een meer gebalanceerde ‘ik’-cultuur biedt kansen voor persoonlijke groei.”

Als kind groeide ik op in een omgeving waarin de waarden als saamhorigheid en wederzijds respect vanzelfsprekend waren.                           

Het individu bestond vooral in relatie tot de gemeenschap, en persoonlijke keuzes werden vaak afgewogen aan wat het beste was voor het collectief.

Dit perspectief gaf me een diepe waardering voor verbondenheid, maar het liet ook weinig ruimte om mijn eigen stem te ontdekken.

Het ‘wij’ stond centraal. Er was kracht in verbondenheid, in het samen delen van verantwoordelijkheid, en in het naleven van ongeschreven regels die harmonie binnen de gemeenschap waarborgden.                                                                                                                                                                                                                                                                                Maar toen ik naar Nederland kwam, werd ik geconfronteerd met een heel ander perspectief: dat van het individualisme.         

Hier ontdekte ik dat je óók als individu mag schitteren, je eigen keuzes mag maken, en verantwoordelijkheid mag nemen voor je eigen geluk.

Heel lang voelde het vreemd en zelfs een beetje egoïstisch om ‘jezelf’ op de eerste plaats te zetten. Maar naarmate ik mezelf beter begreep en de balans tussen deze twee werelden ging verkennen, realiseerde ik me hoe krachtig het kan zijn om een gezond ‘ik’ te combineren met een diepgeworteld ‘wij’.       

Het heeft mijn kijk op persoonlijke ontwikkeling en verbinding voorgoed veranderd.

• Van ‘wij’ naar ‘ik’: Wat betekent dit eigenlijk?

Deze vraag is al decennialang onderwerp van discussie binnen sociologie, psychologie en economie.                                                                                                                              Traditioneel worden westerse samenlevingen gezien als individualistisch, terwijl oosterse, Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse culturen vaak collectiever zijn ingesteld.                                                      

Maar wat gebeurt er als we de kracht van beide culturen combineren en vanuit een bewust individueel perspectief bijdragen aan het collectieve welzijn?                                                    

In deze blog onderzoek ik hoe dit mogelijk is en waarom het belangrijk is voor het individu én de samenleving.

Voor wie nu denkt: “Leuk verhaal, maar geef me wat meer stof om op te kauwen”: geen zorgen, je komt zo aan je trekken.                                                                                                        Voor de liefhebbers van de harde feiten, interessante inzichten, en een snufje wetenschap – maak je klaar, want we gaan een hele kleine duik nemen in de diepte.          En voor wie ondertussen stiekem al wil afhaken: blijf nog even hangen, ik beloof dat het niet voelt als een saaie (school)les).

Wat zijn ‘ik’- en ‘wij’-culturen?

‘Ik’-culturen leggen de nadruk op autonomie, persoonlijke vrijheid en zelfontplooiing. Beslissingen worden vaak genomen op basis van persoonlijke voorkeuren en ambities.
‘Wij’-culturen richten zich op groepsbelangen, harmonie en collectieve verantwoordelijkheid. Hier staat het welzijn van de gemeenschap centraal, vaak ten koste van persoonlijke keuzes.

Beide cultuurmodellen hebben sterke punten:

• ‘Ik’-culturen stimuleren innovatie en onafhankelijk denken.
• ‘Wij’-culturen bevorderen solidariteit, empathie en zorg voor elkaar.

Een gezonde samenleving vraagt echter om een balans waarin de voordelen van beide modellen worden benut.

De kracht van een verbonden, bewust ‘ik’

De overstap van een volledig collectieve mindset naar een verbonden, bewust ‘ik’ biedt talloze voordelen. Het brengt persoonlijke groei en maatschappelijke vooruitgang samen, vanuit verschillende perspectieven:

1. Psychologisch: Ruimte voor persoonlijke groei

In een collectieve cultuur kunnen individuele ambities soms ondergesneeuwd raken door groepsnormen. Het ontwikkelen van een sterk individu dat bewust is van zijn eigen kracht en potentieel, draagt juist bij aan een sterker collectief.
Onderzoek: Psychologen zoals Carl Rogers en Abraham Maslow benadrukken het belang van zelfactualisatie als een fundament voor persoonlijke ontwikkeling.                Zelfactualisatie,  het realiseren van je volledige potentieel  stelt mensen in staat om op een betekenisvolle manier bij te dragen aan de samenleving.

2. Sociologisch: Bevordering van maatschappelijke diversiteit

Wanneer individuen vanuit hun eigen kracht kunnen bijdragen aan het collectief, ontstaat er meer ruimte voor verschillende perspectieven en ideeën.                                    Dit stimuleert innovatie en maatschappelijke vooruitgang.
Praktisch voordeel: Een samenleving die diversiteit omarmt, is beter in staat om complexe uitdagingen aan te pakken en innovatieve oplossingen te vinden.

3. Pedagogisch: Autonomie én verantwoordelijkheid leren

De balans tussen een ‘ik’- en ‘wij’-benadering speelt een cruciale rol in opvoeding en onderwijs.

Kinderen leren zowel autonoom te denken als empathie te ontwikkelen voor anderen. Dit bevordert een inclusieve samenleving waarin verschillen worden gerespecteerd.
Voorbeeld uit de praktijk: Een basisschool kan persoonlijke creativiteit en teamwork combineren. Zo kunnen leerlingen bijvoorbeeld eigen projecten ontwikkelen die bijdragen aan een gezamenlijk doel, zoals een milieuproject. Dit leert hen zowel zelfstandigheid als samenwerken.

4. Economisch: Innovatie en welzijn versterken elkaar

Individuen die de vrijheid krijgen om hun eigen ideeën en doelen na te streven, dragen bij aan economische groei.Tegelijkertijd helpt een collectieve mentaliteit om sociale ongelijkheid te beperken.
Inspirerend voorbeeld: Scandinavische landen tonen aan hoe individualisme en solidariteit samen kunnen gaan. Deze balans zorgt voor een stabiele, innovatieve economie waarin economische groei en sociaal welzijn hand in hand gaan.

5. Altruïstisch: Meer geven vanuit overvloed

Een sterk, onafhankelijk individu is beter in staat om authentiek te geven, zonder sociale druk. Dit leidt tot altruïsme dat voortkomt uit intrinsieke motivatie in plaats van verplichting. Het resultaat is een samenleving waarin geven en delen een natuurlijke expressie van verbondenheid worden.

• Mijn verhaal met betrekking tot bovenstaande.

Psychologisch: Zelfzorg en empathie versterken elkaar
Voor mij draait alles om empathie, zowel in mijn persoonlijke relaties als in mijn werk. Het vermogen om anderen te begrijpen en met respect tegemoet te treden, overstijgt elke culturele scheidslijn. Of we nu handelen vanuit ‘wij’ of vanuit ‘ik,’ de echte kracht ligt in het erkennen dat we elkaar nodig hebben.                                                  Tijdens mijn reis van ‘wij’ naar ‘ik’ ontdekte ik dat empathie pas écht krachtig wordt als je ook goed voor jezelf zorgt. Wanneer je jezelf vergeet, raak je uitgeput en kun je niet oprecht aanwezig zijn voor anderen. Door te leren luisteren naar mijn eigen behoeften, kon ik ook beter luisteren naar die van anderen.

Sociologisch: Een brug slaan tussen twee werelden
Mijn achtergrond heeft me geholpen in te zien hoe waardevol het is om bruggen te bouwen tussen collectieve en individuele waarden. Wanneer mensen de vrijheid krijgen om zichzelf te ontplooien én zich verbonden voelen met hun gemeenschap, ontstaat er ruimte voor diversiteit én solidariteit.                                                                        Dit is iets wat ik dagelijks probeer uit te dragen in mijn interacties met anderen.

Economisch gezien draagt dit bij aan een dynamische samenleving waarin innovatie en ondernemerschap kunnen floreren.                                                                                  Mensen die zichzelf kennen en hun talenten benutten, creëren waarde voor zowel zichzelf als de maatschappij.

Pedagogisch: Verantwoordelijkheid en zelfvertrouwen
Vanuit een pedagogisch oogpunt raakte me vooral hoe het individualisme kinderen leert om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen keuzes.                                        In de collectivistische cultuur waarin ik opgroeide, was gehoorzaamheid belangrijk, maar hier zag ik hoe kinderen werden aangemoedigd om vragen te stellen, kritisch na te denken en hun unieke stem te ontwikkelen. Deze aanpak versterkt niet alleen het zelfvertrouwen, maar bereidt kinderen ook voor op een wereld waarin aanpassingsvermogen en eigen initiatief steeds belangrijker worden.

Altruïsme: Geven vanuit overvloed
Een van de mooiste lessen die ik heb geleerd, is dat je meer kunt geven als je jezelf niet volledig wegcijfert. Vanuit overvloed geven – omdat je stevig in je eigen schoenen staat – voelt zoveel oprechter en waardevoller. Het creëert echte verbinding in plaats van een gevoel van plicht.                                                                                      Laten we samen de kracht van verbonden individualisme omarmen en een wereld creëren waarin we zowel voor onszelf als voor elkaar zorgen!

Hoe vind je jouw balans?

Ik geloof dat iedereen, ongeacht achtergrond, kan leren om deze balans te vinden.                                                                                                                                                                                    Een paar praktische stappen die mij hebben geholpen:

Luister naar jezelf: Wat wil jíj echt? Dit is geen egoïsme; het is zelfbewustzijn.

Blijf empathisch: Vraag jezelf af hoe jouw keuzes anderen kunnen beïnvloeden, zonder je eigen waarden te verliezen.

Omarm verschillen: Culturen en perspectieven zijn geen hindernissen, maar kansen om te groeien.

Mijn droom: een verbonden toekomst. Een balans die ons sterker maakt

Wat ik hier in Nederland ontdekte, is dat individualisme niet betekent dat je de ander uitsluit.  Integendeel, een sterke, bewuste ‘ik’ stelt je juist in staat om beter voor anderen te zijn.  Dit inzicht heeft me geholpen te begrijpen dat empathie, iets dat altijd centraal heeft gestaan in mijn leven niet verloren hoeft te gaan in een cultuur waarin het individu voorop staat. Ik geloof dat de echte kracht ligt in het combineren van beide werelden: vanuit je eigen kracht bijdragen aan het welzijn van anderen.

Het individualisme heeft me geleerd grenzen te stellen en op te komen voor mijn eigen waarden, terwijl mijn achtergrond in een collectivistische cultuur me het besef gaf hoe waardevol het is om oog te hebben voor het geheel.

Mijn persoonlijke reis van ‘wij’ naar ‘ik’ heeft me laten zien hoe waardevol het is om beide perspectieven te koesteren.                                                                                                          Ik droom van een toekomst waarin we het beste van beide werelden samenbrengen.                                                                                                                                                                              Een wereld waarin mensen zichzelf durven zijn, maar ook ruimte maken om anderen te begrijpen en te ondersteunen. Een samenleving waarin empathie en autonomie elkaar aanvullen in plaats van tegenwerken.                                                                  

Zoals ik het zie:
De kracht van een verbonden ‘ik’ ligt in de balans tussen persoonlijke vrijheid en collectieve empathie.

Door ruimte te maken voor onszelf én voor elkaar, creëren we een samenleving die zowel sterk als menselijk is. De kracht van een verbonden, bewust ‘ik’ ligt dus in de balans tussen persoonlijke groei en collectieve verantwoordelijkheid. Door het beste van beide werelden te combineren, bouwen we niet alleen aan onszelf, maar ook aan een samenleving die bloeit door diversiteit, empathie en innovatie.                                                

Laten we SAMEN bouwen aan een toekomst waarin individuele kracht een basis vormt voor een sterker geheel.

Ik hoop dat mijn verhaal jou inspireert om jouw eigen balans te vinden. Want wanneer we die balans ontdekken, kunnen we niet alleen onszelf verrijken, maar ook een positieve impact maken – op de mensen om ons heen en op de wereld die we samen delen.

Bronnen en inspiratie

1. Durkheim, É. (1893). De la division du travail social.
2. Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review.
3. Hofstede, G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values.
4. Pinker, S. (2011). The Better Angels of Our Nature: Why Violence Has Declined.
5. Studies naar diversiteit en cohesie in Scandinavische samenlevingen, OECD Reports (2022).